Sinds 2015 werkt het ACT samen met de Matawai, een kleine groep marrons, die wonen langs de Saramacca rivier in het district Sipaliwini. Aanvankelijk om hun traditionele grondgebied in kaart te brengen en waardevolle bestaansmiddelen voor de lokale bevolking te inventariseren.
Al snel werd duidelijk hoe belangrijk verhalen zijn voor de Matawai. In het bijzonder de verhalen over historische en heilige plaatsen die voor het eerst door de voorouders van de gemeenschap werden bewoond toen ze naar het binnenland vluchtten meer dan 300 jaar geleden. Deze verhalen staan centraal in de culturele identiteit van de Matawai en hun relatie tot hun gebied. Het zijn echter alleen de ouderen die deze kennis nog hebben en de taal spreken. De jeugd heeft geen interesse in het voortzetten van de mondelinge traditie. Daarmee staan ook de identiteit, de waarden en de levensbeschouwingen van de Matawai op het spel. De dorpen kampen met leegloop wegens een gebrek aan werkgelegenheid. Veel leden van de gemeenschap zijn vertrokken om in de hoofdstad van Paramaribo te wonen of in de goudmijnen te werken. Als gevolg daarvan zijn er steeds minder jonge Matawai in de buurt om naar de verhalen van hun ouders te luisteren. De recente aanleg van een weg naar het gebied als gevolg van een nabije houtconcessie, heeft de Matawai uit hun isolement gehaald wat het proces van culturele erosie heeft versneld.
Het ACT ondersteunt lokale gemeenschappen bij het vergroten van hun zelfbeschikking, het versterken van lokaal bestuur en het behoud van tradities. Mensen voelen zich door erfgoed verbonden met het verleden en met elkaar, en ontlenen daaraan identiteit. Een dreigend verlies van het culturele erfgoed van de Matawai heeft ons gemotiveerd om samen met de Stichting voor Dorpsontwikkeling Matawai een uniek project te ontwikkelen dat gewijd is aan het behoud en de overdracht van de voorouderlijke kennis van de Matawai. De strategie van het ACT is gericht op bewustwording van betrokken partijen over de waarde van ons erfgoed. We spelen een bemiddelende rol en stellen ons ten doel de betrokken partijen in dit kader met elkaar te verbinden.
De eerste stap in het project was het in kaart brengen van het grondgebied van de Matawai. Er zijn circa 700 historische plaatsen in kaart gebracht die tezamen het grondgebied van de voorouders van de Matawai weergeven.
Matawai bekijken de kaart die het ACT heeft gemaakt van hun grondgebied
Het ACT-Suriname werkt samen met de ouderlingen van de gemeenschap aan de overdracht van verhalen aan de jongere Matawai. Deze intergenerationele overdracht van kennis wordt vastgelegd op film. Tegelijkertijd wordt een interactieve kaart ontwikkeld van het Matawai gebied waarop alle historische plaatsen en lokale namen vermeld staan die we hebben verzameld. Met een enkele muisklik wordt een schat aan informatie ontsloten met verhalen en videobeelden. In samenspraak met de vertegenwoordigers van de lokale gemeenschappen wordt bepaald welke informatie wordt gedeeld. Het online platform zal worden geïnstalleerd op verschillende computers op de scholen in de dorpen, en kan gemakkelijk worden opgezet op andere computers in de toekomst.
Eenmaal voltooid, zal dit platform ervoor zorgen dat het voorvaderlijke landschap van de Matawai voor altijd zal blijven bestaan en toegankelijk zal zijn voor de hele Matawai gemeenschap en toekomstige generaties.