Agrarische bedrijvigheid te Boven Saramacca

De Matawai vrouwen waren dol enthousiast met de molen om het zware fysieke werk dat gepaard gaat met het vermalen van peper te verlichten. Het team van ACT zorgde voor de donatie en gaf een demonstratie. ACT besefte de ontbering van deze vrouwen pas goed toen het heel dorp een niesbui kreeg bij de verwerking van peper. Er was geen ontkomen aan de scherpe geur, totdat de peper was gezeefd en verpakt. Zowat alle dorpen van Bethel tot Vertrouw zaten met grote hoeveelheden peper in januari jlMen kon nu binnen enkele minuten de oogst vermalen, terwijl men normaliter met een stamper en vijzel aan de slag ging of in een manuele koffiemolen de hele dag bezig was.
De pepers werden in gezinsverband geoogst en enkelen hadden deze zongedroogd op zinken dakplaten en wachtten het moment af van vermalen. Nadat de gedroogde pepers tot poeder was vermalen, werd deze gezeefd. In overleg met de vrouwen zal worden nagegaan hoe het verwerkingsproces verder te verbeteren. Granman Valijntijn heeft toegezegd de molen in te zetten volgens een werkbaar model van de rijstpel molen, zodat alle productieve families hiervan kunnen profiteren.

Drooglandrijst of bergi alesi wordt geteeld volgens het mix cropping systeem, namelijk verschillende gewassen op een areaal van 0.5 tot 1 ha. Enkele dorpen kunnen gebruikmaken van de aanwezige pelmolen, nadat op de traditionele manier de padie is voorbereid. Nadat de padie is geoogst (de aren worden afgesneden met een sikkel of mes), gaat deze in een jute zak. Met een stok wordt de padiekorrels losgeslagen. De inhoud van de zak wordt gezeefd en vervolgens is men gereed voor het slijpen van de korrels. Hier krijgt men na het slijpproces, witte korrels.
In de dorpen die geen toegang hebben tot een molen, worden de korrels van kaf ontdaan met een tati (stamper) in een mata (vijzel). De patu paw wordt gebruikt om de onzuiverheden (licht in gewicht) te scheiden van de gewenste korrels. Drooglandrijst wordt lokaal genuttigd, maar ook verwerkt tot rijstmeel. De verwerking van padie tot consumptierijst is een familieaangelegenheid.